O peón é un xoguete, feito normalmente con madeira torneada, que na súa punta leva un cravo (ferrón), para que vire con xeito. Para bailar o peón suxéitase unha corda fina (piola ou baraza), enrolada sobre a parte máis ancha (barriga).

A fabricación dos peóns sempre foi traballo dos artesáns. Na actualidade xa é un labor especializado, que se foi tecnificando co paso do tempo.

Estes enredos bailan mellor dependendo do material usado na súa fabricación; así, con madeiras máis pesadas (buxo, carballo, aciñeira) son máis estables e serán máis apreciados.



As tipoloxías de peóns son moi variadas, mais pódense agrupar en tres modelos:

-Bailaretes (danzaricos): son pequenos e bailan cun movemento de rotación realizado coas puntas dos dedos índice e polgar.

-Peóns (buxainas, trompos, pións): fanse xirar mediante unha corda enrolada no corpo, despois de seren lanzados coa man

-Bébedas: bailan azoutados por un cordón atado a un pau, a xeito de látego.

Tamén os hai que son accionados con diferentes mecanismos (cremalleiras, muelles ...)

Nun pasado remoto, os peóns eran obxectos máxicos; os bruxos e adiviños usábanos para ver o futuro. Despois perderon este carácter, converténdose nun xogo popular e tradicional, practicado en todo o mundo. Xapón é o país onde podemos atopar máis formas e variedades de peóns, superando as mil, con formas e medidas moi diversas.

Na nosa terra, hai un dito, “Polo San Martiño, peóns ao camiño”, que indica o costume que sempre houbo de comezar cada ano a bailar os peóns no mes de Novembro. Continuaba dicindo “Polo Santo Amaro, peóns ao faiado”, o que indicaba que no mes de Xaneiro se gardaban ata outro ano.